ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ហៅកាត់ថា កម្ពុជា ស្ថិតនៅលើឧបទ្វីបឥណ្ឌូចិន ភាគខាងលិច និងភាគពាយ័ព្យជាប់ព្រំដែនប្រទេសថៃ  ភាគឦសានជាប់ព្រំដែនឡាវ  ភាគខាងកើត និងភាគអាគ្នេយ៍ជាប់នឹងប្រទេសវៀតណាម  ភាគខាងត្បូងទល់នឹងឈូងសមុទ្រថៃ។ ប្រទេសកម្ពុជាមានផ្ទៃដី ១៨១០៣៥ គីឡូម៉ែត្រការ៉េ និងមានប្រជាជនប្រហែល ១៦ លាននាក់ (គិតត្រឹមខែមេសា ឆ្នាំ២០២៣) ប្រទេសនេះត្រូវបានបែងចែកជា ២៤ ខេត្ត និង ១ រាជធានីគឺរាជធានីភ្នំពេញ។ ជនជាតិខ្មែរ80% នៃចំនួនប្រជាជនសរុប។

ប្រវត្តិសាស្រ្ត

ប្រទេសកម្ពុជាមានប្រវត្តិយូរលង់ណាស់មកហើយជាប្រទេសដំបូងគេត្រូវបានគេហៅថា នគរហ្វូណន ដែលជាប្រទេសភ្នំ។ នៅសតវត្សទី១ នៃគ.ស ជនបរទេសម្នាក់បានដឹកនាំទ័ពទៅវាយនគរហ្វូណន បានឈ្នះសង្គ្រាមជាមួយម្ចាស់ក្សត្រីយ៍លីវយីដែលជាម្ចាស់ស្រុកហើយរៀបការជាមួយព្រះនាងលីវយីនិងបានក្លាយជាស្តេចទីមួយនៃនគរភ្នំ។ នគរភ្នំមានអាយុកាល ៧សតវត្ស ហើយជានគរដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតមួយនៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍នៅដើមដំបូងហើយក្រោយមកត្រូវបានបំផ្លាញដោយនគរចេនឡា ដែលមានអាយុកាល ៩ សតវត្ស។ រាជវង្សអង្គរគឺជាសម័យកាលដ៏មានឥទ្ធិពលបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រចេនឡាដែលបង្កើតនូវវប្បធម៌អង្គរដ៏ត្រចះត្រចង់។

ភាសា

ភាសារបស់ប្រទេសកម្ពុជា(ត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាភាសាខ្មែរ) គឺជាភាសាផ្លូវការហើយភាសាអង់គ្លេសត្រូវបានប្រើប្រាស់ជាទូទៅនៅក្នុងស្ថានប័នរដ្ឋាភិបាល។ ភាសាចិននិងវៀតណាម គឺជាភាសាបរទេសដែលគេប្រើប្រាស់ច្រើនជាងគេក្នុងចំណោមប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ។

សាសនា

សាសនាមានតួនាទីយ៉ាងសំខាន់ក្នុងនយោបាយសង្គម និងជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់ប្រជាជនកម្ពុជា។ រដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា៖

ប្រជាពលរដ្ឋទាំងប្រុសទាំងស្រីមានសេរីភាពពេញលេញក្នុងការជឿហើយរដ្ឋការពារសេរីភាពនៃការជឿនិងសាសនា»។ប្រជាជនដែលជឿលើព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទមានចំនួនជាង ៨៥% នៃចំនួនប្រជាជនសរុបក្នុងប្រទេស។លើសពីនេះទៀត មានគ្រិស្តសាសនា (អ្នកជឿប្រហែល ៣៦,០០០នាក់)និងសាសនាឥស្លាម (អ្នកជឿប្រហែល ៣២០,០០០នាក់)។ពុទ្ធសាសនិកជនខ្មែរបានសាយភាយពាសពេញផ្ទៃប្រទេស ហើយឋានៈសង្គមរបស់សម្តេចសង្ឃ និងព្រះសង្ឃគឺខ្ពស់ណាស់។ជាទូទៅ ទោះជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពសង្គមបែបណាក៏ដោយបុរសម្នាក់ត្រូវតែបួសម្តងក្នុងជីវិត បើមិនដូច្នេះទេ នឹងត្រូវគេមើលងាយប៉ុន្តែគាត់អាចលាចាកសិក្ខាបទបានគ្រប់ពេល ហើយបន្ទាប់ពីលាចាកសិក្ខាបទ ស្នើសុំរៀបការនិងងាយស្រួលទទួលបានការងារ។[*ប្រភពទិន្នន័យ៖មគ្គុទ្ទេសក៍សម្រាប់ការវិនិយោគនិងសហប្រតិបត្តិការក្រៅប្រទេសនៅកម្ពុជា (បោះពុម្ពឆ្នាំ ២០២២)]

ទំនៀមទំលាប់

ប្រជាជនកម្ពុជាយកចិត្តទុកដាក់លើសុជីវធម៌និងសីលធម៌។ សុជីវធម៌សាមញ្ញបំផុតគឺ គឺសំពះដោយដាក់ដៃនៅពីមុខដើមទ្រូង

អោនក្បាលបន្តិចហើយកម្ពស់ចុងម្រាមដៃអាស្រ័យលើអត្តសញ្ញាណរបស់ភាគីម្ខាងទៀតចំពោះព្រះមហាក្សត្រព្រះរាជវង្សានុវង្ស និងព្រះសង្ឃ។ អ្នកក៏អាចអង្គុយ ឬលុតជង្គង់ដើម្បីថ្វាយបង្គំ។ការចាប់ដៃក៏មានប្រជាប្រិយភាពផងដែរនៅក្នុងបរិយាកាសសង្គមប៉ុន្តែវានៅតែសមរម្យក្នុងការលើកដៃសំពះរវាងបុរស និងស្ត្រី។ទំនៀមទម្លាប់រៀបការនៅប្រទេសកម្ពុជាគឺបុរស«រៀបការ»ជាមួយគ្រួសារស្ត្រី។ពិធីមង្គលការទាំងអស់គឺធ្វើឡើងនៅផ្ទះស្ត្រីហើយពិធីមង្គលការត្រូវបានប្រារព្ធឡើងដោយចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យដែលមានកិត្យានុភាពបំផុតនៅក្នុងភូមិ។ផ្ទះបុរាណរបស់ជនជាតិខ្មែរភាគច្រើនជាផ្ទះឈើប្រក់ស័ង្កសីខ្ពស់ៗ ធ្វើពីឫស្សី និងឈើកម្ពស់ប្រហែលពីរម៉ែត្រពីលើដី ដោយមានប្រជាជនរស់នៅខាងលើ និងឧបករណ៍កសិកម្ម និងយានជំនិះចតនៅខាងក្រោម។

សម្លៀកបំពាក់

ដោយសារទីតាំងស្ថិតនៅតំបន់ត្រូពិចប្រជាជនកម្ពុជាស្លៀកពាក់ស្តើង។ សម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណីរបស់ពួកគេគឺបុរសពាក់អាវករតាំងឡេវច្រើនមិនពាក់អាវនៅពេលអាកាសធាតុក្តៅ ពួកគេស្លៀកតែសារុងឬសំពត់។"សារុង" ត្រូវបានដេរនៅលើផ្នែកទាំងពីរនៃក្រណាត់ជាមួយនឹងលំនាំដ៏ស្រស់ស្អាតជាច្រើនដែលបានបោះពុម្ពនៅលើជើងជាច្រើន។"សំពត់" ធ្វើពីក្រណាត់វែងៗ ដោយមិនបាច់ដេរ រុំពីចង្កេះចុះទៅកំភួនជើងហើយកាត់តាមចន្លោះភ្លៅទៅក្រោយ ចងយ៉ាងតឹងជុំវិញចង្កេះពីក្រោយខ្នង ហើយនៅសល់លានចេញដូចកន្ទុយត្រី។សម្លៀកបំពាក់ធម្មតារបស់ស្ត្រីភាគច្រើនគឺជាអាវដៃខ្លីក

មូលធ្វើពីសូត្រ ហើយ"សារុង" ឬ "សំពត់" ក៏ត្រូវពាក់លើដងខ្លួនខាងក្រោមដែរជាធម្មតា ពួកគេក៏រុំក្រមាក្រណាត់វែងដែលមានលំនាំស្រស់ស្អាតជុំវិញចង្កេះ។

អាហារនិងភេសជ្ជ

ប្រជាជនកម្ពុជាយកអង្ករជាអាហារសំខាន់ហើយត្រី និងបង្គារ ជាអាហារសំខាន់បន្ទាប់ ពួកគេចូលចិត្តញ៉ាំបន្លែដែលមានជាតិហឹរដូចជាម្ទេសឆៅ ខ្ទឹមបារាំង ខ្ញី ជាដើម ព្រមទាំងចូលចិត្តបន្លែឆៅ សាច់ឆៅ និងទឹកត្រី។

បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌

បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌ពិភពលោក៖ប្រាសាទអង្គរវត្ត ប្រាសាទព្រះវិហារ តំបន់ប្រាសាទបុរាណសំបូរព្រៃគប់

បេតិកភណ្ឌវប្បធម៌អរូបីពិភពលោក៖របាំព្រះរាជទ្រព្យ, ល្ខោនស្រមោលស្បែកធំខ្មែរ, ល្បែងទាញព្រ័ត្រ, ចាប៉ីដងវែងខ្មែរ, រឿងអ៊ីណាវបុស្បាដែលមានប្រវត្តិចំណាស់ជាងគេនៅប្រទេសកម្ពុជា, Cambodian Vasviand Mask Dance, ក្បាច់គុនល្បុក្កតាល្ខោនខោលវត្តស្វាយអណ្តែត

ការដាក់បញ្ចូលក្នុងបញ្ជីស្មារតីចងចាំពិភពលោក: សារមន្ទីរឧក្រិដ្ឋកម្មប្រល័យពូជសាសន៍ទួលស្លែង

កត់ត្រាក្នុងសៀវភៅបញ្ជីអាស៊ីប៉ាស៊ីហ្វិកពិភពលោក៖តាគ្រុឌនិទានរឿងរាមកេរ្តិ៍

ពិធីបុណ្យប្រពៃណីជាតិ

ពិធីបុណ្យសំខាន់ៗក្នុងប្រទេសកម្ពុជារួមមានៈ ចូលឆ្នាំសកល (១ មករា), ទិវាជ័យជំនះ(៧ មករា), ទិវានារីអន្តរជាតិ (៨មីនា), ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ（១៤ ១៥ ១៦ មេសា）, ទិវាពលកម្មអន្តរជាតិ(១ ឧសភា), ពិធីបុណ្យវិសាខបូជា, ព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័ល, ព្រះរាជពិធីបុណ្យចម្រើនព្រះវស្សាព្រះមហាក្សត្រនរោត្តម សីហមុនី (១៤ ឧសភា), ទិវាកុមារអន្តរជាតិ(១ មិថុនា), ពិធីចម្រើនព្រះជន្មសម្តេចម៉ែ(១៨ មិថុនា), ទិវាប្រកាសប្រើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ(២៤ ខែកញ្ញា), ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ, ទិវារាជាភិសេកព្រះករុណាព្រះបាទសម្តេចព្រះបរមនាថនរោត្តមសីហមុនី(២៩ តុលា), ទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ (៩វិច្ឆិកា) , ព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូកថ្ងៃសៅរ៍ និងថ្ងៃអាទិត្យ ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកតាមច្បាប់។

ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរ

ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីប្រពៃណីជាតិខ្មែរគឺជាពិធីបុណ្យសង្រ្កាន ឬស្រង់ទឹក ដែលប្រជាជនធ្លាប់ស្គាល់នៅអាស៊ីអាគ្នេយ៍ពិធីបុណ្យនេះតែងតែធ្វើឡើងនៅពាក់កណ្តាលខែមេសា។ក្នុងឱកាសបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរយៈពេលបីថ្ងៃប្រជាជនកម្ពុជាទៅវត្តដើម្បីអុជធូប បោសសម្អាតផ្ទះសម្បែង និង ជូនអំណោយអោយគ្នាទៅវិញទៅមក។ប្រជាជនប្រោះទឹកគ្នានិងលាបម្សៅ។ វត្តភ្នំក្នុងរាជធានីភ្នំពេញនិងប្រាសាទអង្គរវត្តក្នុងខេត្តសៀមរាប គឺជាកន្លែងប្រារព្ធពិធីដ៏សំខាន់។

ព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័ល

ព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័លព្រះរាជពិធីបុច្រត់ព្រះនង្គ័លគឺជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីមួយនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដែលជាធម្មតាធ្វើឡើងនៅក្នុងខែឧសភា នៃសុរិយប្រតិទិន។ ព្រះរាជពិធីច្រត់ព្រះនង្គ័ល គឺជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីកសិកម្មដែលដឹកនាំដោយសមាជិកនៃរាជវង្សដែលជាការកត់សម្គាល់ថារដូវដាំដុះស្រូវប្រពៃណីចូលមកដល់ហើយ។

ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្

ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនៅកម្ពុជាប្រារព្ធឡើងជារៀងរាល់ឆ្នាំ ចាប់ពីថ្ងៃទី០១ ដល់ថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា តាមចន្ទគតិប្រតិទិនហើយមានរយៈពេល ១៥ថ្ងៃ ហើយបីថ្ងៃចុងក្រោយនៃពិធីបុណ្យនេះ ជាថ្ងៃឈប់សម្រាកតាមច្បាប់។ក្នុងអំឡុងថ្ងៃបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ចាប់តាំងពីព្រះមហាក្សត្រ រហូតដល់រាស្ត្រសាមញ្ញសុទ្ធតែធ្វើបុណ្យតាមទំនៀមទម្លាប់ព្រះពុទ្ធសាសនា។បុរសស្ត្រីដែលមានភក្តីភាពបានជួបជុំគ្នាប្រគេនបិណ្ឌបាតនិងស្តាប់ព្រះសង្ឃសូត្រធម៌។

ពិធីបុណ្យអ៊ុំទូក

ពិធីបុណ្យប្រពៃណីដ៏សំខាន់បំផុតនៅកម្ពុជា។ជាទូទៅគេប្រារព្ធពីខែតុលា ដល់ខែវិច្ឆិកា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ពិធីបុណ្យនេះគឺជាពិធីបុណ្យប្រពៃណីរបស់ខ្មែរ ដែលជាថ្ងៃបញ្ចប់រដូវវស្សា និងការមកដល់នៃរដូវនេសាទ។